Altınbaş Üniversitesi Ekonomi Sohbetleri’nde her ay bir araya gelerek gündemi değerlendiren Prof. Işın Çelebi ve Dr. Mahfi Eğilmez bu kez son gelişmeler ışığında “Maliye Politikaları ve Bütçe Uygulamalarının Önemi” konusunu ele aldı. 6 Şubat depreminde hayatını kaybedenlere başsağlığı dileklerini yineleyen yetkililer, deprem sorunlarının çözümüne yönelik önerilerde bulundu.
Prof. Dr. Işın Çelebi, 11 ildeki sessiz insan çığlıklarından çok etkilendiğini belirterek, depremin getirdiği mali yükün 110 milyar dolar olduğunu hatırlattı. Çelebi, Hatay’da yıkılan evlerin yüzde 15’inin bugün teslim edilebildiğini kaydederek, deprem bölgelerinin yeniden imar edilmesi için 3,4 trilyon mali kaynağa ihtiyaç duyulacağını öngördü. Çelebi, acil eylem planıyla birlikte deprem bölgelerinden sorumlu, bakanlık yetkisine sahip bir Harikulade Devlet Bölge Valiliği kurulmasını önerdi. Bunun geçmişte uygulandığını hatırlatarak, Maliye Bakanlığı’na danışarak yeni bir deprem vergisi planlamasının yapılabileceğini belirtti.
Enflasyonla mücadelede nasıl başarılı olunur?
Işın Çelebi, dünyada enflasyonla mücadelede başarının kriterinin enflasyonu tek haneye düşürmek olduğuna dikkat çekerek, yüzde 140’tan yüzde 50’ye düşürüldüğünde başarının kabul edilmediğini belirtti. Türkiye’de Ocak 2023 enflasyon oranı yüzde 64,3, Ocak 2024’te açıklanan oran ise yüzde 64,7 oldu. Ücretlilerin kemerleri sıkılsa da sonucun değişmediğini belirten Çelebi, “Çözüm üretimi ve verimliliği artırmak, teknolojiyi yükseltmekte. Türkiye yatırımlarını uluslararası rekabeti artıracak şekilde geliştirmeli. Bütçe politikasında en önemli harcamalardan biri yatırım harcamalarıdır. Bu yatırım harcamaları planlanırken bireysel projelerin fizibilitesi, “Karlılık ve maliyet-fayda analizi tek tek yapılır. Fonlar buna göre tahsis ediliyor” diye konuştu. Çelebi ayrıca şu uyarıda bulundu: “Gerçekten enflasyonla mücadele edilecekse ağır tasarruf önlemleri alınması gerekiyor. Ancak bütçe uygulamalarına baktığınızda bu tedbirlerin yeterince etkili olmadığını görüyoruz.”
“Gelir dağılımı bozukluğuna dikkat”
Türkiye’de vergi reformuna ihtiyaç olduğunu vurgulayan Işın Çelebi, dolaylı vergilerden elde edilen gelir yüzde 90 iken kurumlar vergisi tahsilatının yüzde 50’de kaldığını söyledi. Gelir dağılımındaki bozulmaya dikkat çeken Çelebi, “Üst ile alt arasındaki farkın 26,6 kata çıktığını ve bunu tarihi bir zirve olarak değerlendirdiğini belirtti. Toplam gelir grubunun en üst yüzde 20’si, yani en yüksek gelirli” En alt gelir grubu toplam gelirin yüzde 50’sini alırken, en alt gelir grubu toplam gelirin yüzde 50’sini alıyor. “Yani en üst gelir grubu toplam gelirin yani GSMH’nın yüzde 50’sini alırken, nüfusun yüzde 80’i kalan gelirin yüzde 50’sini paylaşıyor.” söz konusu.
Dr. Mahfi Eğilmez ayrıca depremin getirdiği yük nedeniyle bütçede 100’ün üzerinde sapma yaşandığını belirterek, 2024 bütçesinin yüzde 9,3’ünün depreme ayrıldığı bilgisini verdi. Şu ana kadar 2,08 milyar dolar dış finansman alındığını ancak bunun yeterli olmadığını kaydetti. Mahfi Eğilmez, 3 yıllık bütçe açığı rakamlarını paylaştığı konuşmasında, bütçe açıklarının enflasyonla mücadeleyi nasıl zorlaştırdığını şöyle anlattı: “2022 bütçesi 143 milyar açık verdi. 2023’te bütçe açığı 1,4 trilyona çıktı. 2024 bütçesi başlangıçta 2,7 trilyon açık veriyor” dedi. Eğilmez, hazinenin bütçe nakit açığı ile 2023 bütçe açığı arasında büyük fark olduğunu belirterek, nakit istikrarı 625 milyar açık verirken bütçenin 1,4 trilyon açık verdiğini, olmaması gerektiğini kaydetti. çok büyük bir fark olsun. “Bütçede, gelirler tahsil edildiğinde bütçeye kaydedilir. Giderler, harcasanız da harcamasanız da tahakkuk ettiği anda gider olarak kaydedilir. Nakit çıksa da çıkmasa da, buraya 800 milyar tahakkuk yazıyor. Eklediğinizde Böylece bütçe açığı 3,5 trilyona çıkıyor.”
“Tasarruf tedbirleri tepeden başlamalı”
Altınbaş Üniversitesi’nden Mahfi Eğilmez, kamusal kemer sıkma tedbirlerinin bu nedenle hayati önem taşıdığını yineleyerek, “Geçmişte kemer sıkma tedbirleri yaşadık. ‘Bu lüks arabalar satılacak, lüks konutlar kiralanmayacak. Daha mütevazı olanlar kullanılacak.’ ” Bu şekilde yapıldı. “İnsanlar rol model olarak yöneticilerine bakıyor ve eğer lüksten vazgeçmiyorlarsa neden ben yapayım ki?” diye düşünüyorlar. yöneticilere önemli bir sorumluluk düştüğünü ifade etti.
“Nisan-Mayıs aylarında ağır vergiler gelebilir”
Dr. Mahfi Eğilmez ve Prof. Dr. Işın Çelebi son olarak seçim sonrası para ve maliye politikalarını değerlendirdi. Mahfi Eğilmez, başta vergiler olmak üzere maliye politikasında ciddi bir sıkılaşma beklediğini belirtirken Işın Çelebi, nisan ve mayıs aylarında sıkılaştırma olacağını doğrulayarak toplumun ağır vergilere karşı hazırlıklı olması gerektiğini ifade etti. – İSTANBUL
