Dondurucu bir sabah. Yogendra Guru, Hinduların tanrı Ram’ın doğduğu yer olduğuna inandıkları, sıkı korunan derme çatma tapınağı ziyaret ettikten sonra bölgedeki trafikte kayboldu.
Burası Hindistan’ın kuzeyinde yoğun inşaat çalışmalarının devam ettiği Ayodhya şehri.
Tapınağa giden geniş bir yol ve kemerli kumtaşı kapılarıyla, Hindu tanrısı Ram’a adanmış 217 milyon dolarlık yeni bir tapınağa sahiptir.
Ayodhya’yı bazı milliyetçi Hindu liderlerin deyimiyle “Hindu Vatikan’ı” haline getirmek için milyarlarca dolar harcanıyor ve yakın zamanda şehrin büyük bir kısmı yıkılıp yeniden inşa ediliyor.
Guru ve ailesi, merkezi Madhya Pradesh eyaletinin Morena bölgesindeki köylerinden Ayodhya’ya gelmek için 14 saatlik yorucu bir otobüs yolculuğu yaptı.
Guru ile konuştuğumda şöyle dedi: “Nihayet yeni bir tapınağa sahip olduğumuz için çok mutluyum. Sanırım Hindular uyandı ve bir özgürlük duygusu yaşıyorlar. Daha önce de bastırıldığımıza inanıyorum.”
Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Ayodhya’daki tapınağın resmi açılışıyla onlarca yıldır verdiği sözü yerine getirmeyi hedefliyor.
Modi, tapınağı inşa etme taahhüdüyle Hindistan siyasetinde önemli bir konuma geldi.
1992 yılına kadar tapınağın yerini 16. yüzyılda inşa edilen Babür Camii aldı.
1992 yılında Hindu çeteleri, Müslüman işgalciler tarafından bir Ram tapınağının kalıntıları üzerine inşa edildiğini iddia ederek Babür Camii’ni yıktı ve ülke çapında yaklaşık iki bin kişinin öldüğü ayaklanmalara yol açtı.
Hindular ile Müslümanlar arasındaki anlaşmazlık, caminin yıkılmasının “hukukun üstünlüğünün ağır bir ihlali” olduğunu açıkça belirtmesine rağmen Yüksek Mahkeme’nin araziyi Hindulara vermesiyle 2019’da sona erdi.
Bu karar kapsamında mahkeme, Ayodhya’da Müslümanlara cami inşa etmeleri için başka bir arazi verdi.
Modi, Bharatiya Janata Partisi (BJP) ile üst üste üçüncü dönemi kazanmayı hedeflediği genel seçimlerden birkaç ay önce, tapınak sayesinde “ülkenin birleşeceğini” söylüyor.
Savunma Bakanı Rajnath Singh, tapınağın “Hindistan’ın kültürel canlanmasının başlangıcını işaretleyeceğini ve ulusal gururun yenilenmesini sağlayacağını” düşünüyor.
Öte yandan muhalefetin çoğunluğu Modi’nin tapınağı siyasi çıkarları için kullandığını ve seçim öncesinde milliyetçi bir Hindu hareketi yaratmayı hedeflediğini savunuyor.
Küçük bir heykelin bulunduğu derme çatma tapınağın 86 yaşındaki baş rahibi Satyendra Das, “Tanrı Ram, bir çadırda yaşamaya dayandıktan sonra kendine layık bir yer buldu. Bu hepimiz için bir sabır sınavıydı” diyor. Ram son 30 yıldır kuruludur.
“Dünyanın en keyifli şehrini yaratmak istiyoruz”
Ayodhya’daki yeni tapınak olabildiğince muhteşem.
70 dönümlük alan içinde 7,2 dönümlük alana yayılan, pembe kumtaşıyla kaplı ve siyah granitle desteklenen, yüksek sütunlu, üç katlı heybetli tapınak, 6 bin metrekarelik bozulmamış beyaz mermerin üzerine oturuyor.
Konut ve arsa fiyatları üç katına çıktı
Modi hükümeti, Ganj Nehri’nin bir kolu olan Saryu’nun kıyısındaki Ayodhya’yı “insanların hac ve turizm için geldiği birinci sınıf bir şehre” dönüştürmek için elinden geleni yapıyor.
Bu 3,85 milyar dolarlık dönüşüm, genişletilmiş yolları, ışıltılı yeni bir havaalanını, dev bir tren istasyonunu ve çok katlı bir otoparkı içeriyor.
Tapınağa giden 13 kilometrelik Ram Yolu da dahil olmak üzere dört ana yolun genişletilmesini kolaylaştırmak için bölgede üç binden fazla konut, mağaza ve “dini nitelikteki bina” tamamen veya kısmen yıkıldı.
Yeni binalar eşit şekilde açık sarı renkte boyandı.
Bölgede 50’ye yakın yeni otel ve pansiyonun açılması planlanıyor. Radisson ve Taj gibi otel zincirleri yeni tesisler inşa ediyor. Birçok eski pansiyon da restore ediliyor.
Konut ve arsa fiyatlarının şimdiden üç katına çıkması şaşırtıcı değil.
2016 yılından bu yana kenti ziyaret eden yazar Valay Singh, “Burayı tanımak mümkün değil, o kadar değişti ki. Aslında tüm bunların yaşanması biraz şaşırtıcı.”
Yeni tapınağın çevresinde Ram’ın yaşamını tasvir eden 162 duvar resminin yer aldığı bir miras rotası, Saryu nehrindeki bir adada “Vedik medeniyete dair bilgiler” sunan bir tesis, bir düğün şehri ve bir natüropati merkezi de planlanıyor.
Ayodhya’nın üst düzey yetkilisi Gaurav Dayal, “Dünyanın en güzel şehrini yaratmak istiyoruz” diyor.
Eskiyle yeniyi harmanlayan bir dönüşüm
Ayodhya’da inanç hayatın her alanında belirgindir.
Tapınaklar şehrin düzensiz silüetini oluşturur.
On binlerce insan yılda en az iki kez kutsal Ram tapınağını ziyaret ediyor.
Maymunlar hala bölgede serbestçe dolaşıyor. Çarşılarda çiçekler, dua kitapları, tanrı heykelleri gibi dini objeler satılıyor.
Hindistan’ın kuzeydoğusundaki Shillong’da bir öğrenci olan Disha Chakraborty, şehre ilk ziyaretinde bana anlattı.
“Dürüst olalım, burası harap bir yer. Ama bunun hiçbir önemi yok çünkü insanlar çok sadık. Birçok insan bir idole dair ortak bir inancı paylaşıyor.”
İrili ufaklı binlerce tapınağın, 45’e yakın caminin, festival ve fuarın yer aldığı bu şehirde, eski ile yeniyi harmanlayan bir dönüşüm yaşanıyor.
Ayodhya’da dövme salonları ve fast food restoranlarının yanı sıra Dark Cloud adında bir restoran ve Stylish Chand Men’s Parlour adında yeni bir berber dükkanı da bulunuyor.
Işık gösterileri hava karardıktan sonra gökyüzünü aydınlatıyor.
Şehir, her biri burayı “trend” haline getirmeye çalışan sosyal medya fenomenleriyle dolup taşıyor.
1.600 esnaf yerinden edildi
Önümüzdeki dönemde milyonlarca insanın Ayodhya’ya akın etmesi bekleniyor.
Ancak bölgedeki yollar genişletilirken kentte parçalanmış ev ve dükkanların izlerini görmek mümkün.
Yerel esnaf derneğinin lideri Anand Kumar Gupta, yaklaşık 1.600 esnafın “yerinden edildiğini ve gidecek hiçbir yeri olmadığını” söyledi.
Yeniden yapılanma sürecinde kendilerine ortalama 100 bin rupi (1.200 dolar) ödendiğini belirten Gupta, “Bu yeniden yapılanma bizi rahatsız etti.”
Genişletilen yol üzerinde kentteki tapınaklarda çalışan 30’dan fazla kişinin ikametgahı kısmen yıkıldı.
Borulardan taşan kanalizasyon suları yaşadıkları sokağa akıyor. İnsanların yürüyebilmesi için derme çatma bambu köprüler yapılıyor.
Evleri tamamen yıkılan insanlara uzaklarda yeni yerler veriliyor.
Burada yaşayan Vishal Pandey, ailesinin altı odalı evinin yarısının yol genişletme nedeniyle yıkıldığını söylüyor.
700 bin rupiye yakın tazminat ödenmesine rağmen 8 nesildir yaşadıkları evin uğradığı hasarın geri dönülemez olduğunu söyleyen Pandey, “Yöre halkı öfkeli. Ama Ram’ın sonunda kalıcı bir yuva bulmasından da mutluyuz. . Çok uzun süre çadırda kaldı. Şimdi acı çekme sırası bizde.” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Yıkımın olduğu yerde kalkınma da olur. Bakalım ne olacak.”
Evinin yarısını kaybeden Kanti Devi ise daha sert konuşuyor:
“Hiç memnun değiliz. Tapınağın yapılması iyi ama bize ne faydası var? Yaptığımız her şeyi yok ettiler.”
Yetkililere göre evleri ve dükkanları yıkılan kişilere gerekli tazminat ödendi.
Hindular ve Müslümanların uzun süre bir arada yaşadığı Ayodhya’nın kaderi pek çok açıdan dışarıdan gelen insanlar tarafından şekillendi.
Bu durum, Aralık 1992’de 18 Müslümanın ölümüne ve evlerinin yakılmasına yol açtığı iddia edilen yıkıma ve ardından yerel Müslümanlara yönelik baskınlara rağmen devam etti.
Süreç içerisinde şehir dini şiddetin merkezi haline geldi ancak Ayodhya’da yaşayan Ahmed Khan, Hindular ve Müslümanların yüzyıllardır süren karşılıklı bağlılığa dayalı sıcak ilişkiler paylaştıklarına inanıyor.
“Hinduların Ram’a olan bağlılığı, özellikle ticaretin çok önemli bir rol oynadığı tapınak ekonomisinde Müslümanların desteğiyle iç içe geçmiş durumda. İki toplum birbirinden ayrılamaz. Biz yolumuza devam ettik ama yaşananlar bizim için acı kaynağı olmaya devam ediyor.” biz” diyor Khan.
Profesör Raghuvansh Mani de Khan’la aynı fikirde.
Mani, “Mezhepsel çatışmalar her zaman dışarıdan geliyordu, yerel halk rol oynamıyordu. Yeni tapınak Ayodhya’yı dünyaya açmayı hedeflerken yerel halkın bir kısmı, onların kaderlerini yabancıların belirlediğini düşünüyor. Bunun doğru olup olmadığını ancak zaman söyleyebilir.” Olumsuz.”
